Uzman Psikolojik Danışman Fatma Zengin,
Ağustos 2014
#iyidefatmazengin
Tercih ve kariyer danışmanlığı/koçluğu, piyasanın talepleri nedeniyle son yıllarda bir ihtiyaç olarak beliren yeni bir danışmanlık alanı.
Meslek seçiminin temelleri ergenlik yıllarında okul ve bölüm tercihleriyle atılmakta. Üniversiteyi bitirince hangi alanda iş yaşamına başlayıp devam edileceği ise kariyer yolculuğunun önemli dönemeçlerinden biri olmakta.
Meslek seçimi okullarda ve dershanelerde genellikle sadece akademik başarı ölçütüne ve revaçta olan bölümlere göre yapılıyor. Oysa yetişkin bir insanın yaşamında en belirleyici öğeler olan iş ve eş seçimi için başka ölçütler de dikkate alınmalı. Bu iki seçimin kişiye getirdiği tatmin yaşamının kalitesini, kişisel mutluluğunu da doğrudan etkiliyor.
Dışsal başarı ölçütünde, genelde ekonomik refahı karşılama minimum temel olup en iyi hayat şartlarını sağlayacak en “moda” meslekler öne çıkıyor. Abraham Maslow’un ünlü ihtiyaçlar hiyerarşisi/motivasyon teorisi ve başka birçok teori de bunun doğal bir yönelim olduğunu desteklemekte. İhtiyaçlar piramidinde en alttaki fizyolojik ihtiyaçların hemen üstünde güvenlik ihtiyaçları yer alır ki, iş sahibi olma da bu bölüme dahil edilmiştir. Daralan üçgenin yukarısına doğru gidildikçe sevgi ve aidiyet, özbeğeni (özsaygı ve kendine güven) ve kendini gerçekleştirme başlığı (ahlaki değerler, yaratıcılık, problem çözme, maneviyat vs) alanları yer alır. Bu daha soyut gibi algılanan üç alanın aslında yaşamın tümünde ve insanın davranışlarında ne kadar etkili olduğu son yıllarda psikolojinin farklı dallarınca ortaya konmuştur. Ve bu artık nerdeyse herkesin duyduğu ve kabul ettiği bir olgudur.
Kendini gerçekleştirme, sizi siz yapan kişisel ilgilerinize, yeteneklerinize göre kararlar alma ve bunları yaşamınıza uygulamayı esas alır. Esasen hem sosyal varoluşta hem de ruhsal gelişimde iç ve dış koşulların arasındaki dengeyi bulma çabası oldukça belirleyicidir. Yine de, rekabete dayalı eğitim ve ekonomik sistem, kendini gerçekleştirmenin ütopik hatta nerdeyse imkansız bir durummuş gibi algılanmasına yol açabilmektedir.
Oysa kendini gerçekleştirme, yani içsel huzur ve barışıklık insanların aradığı mutluluğun ana yollarından biridir. Sigmund Freud ve başka birçok düşünür ruhsal sağlığı hayattan keyif alma ve üretkenlik üzerinden tanımlar. Ünlü eğitimci A.S. Neill “mutlu bir marangozu mutsuz bir doktora yeğlerim” derken benzer bir atıfta bulunmaktadır. Kaldı ki, işinizi severek yaparsanız, mutlu bir insan olmanın yanı sıra daha başarılı olma olasılığınız da artar.
Eğitim ve iş yaşamındaki tercihler konusunda tercih danışmanlığı size bir çeşit ayna tutar. Tarafsız bir gözle yetenekleriniz, ilgileriniz, ailenizin beklentileri gibi birçok farklı yönden kendinize bakarak daha gerçekçi kararlar alabilirsiniz. Ayrıca tercih danışmanlığı ile seçeneklerinizi ve fırsatları da daha geniş bir yelpazede ele alırsınız.
Kısaca tercih danışmanlığında:
- Kendinizle ilgili daha çok bilgi edinirsiniz,
- Eğitim ve mesleki olasılıklarla ilgili farklı kaynaklardan araştırma yaparsınız
- Piyasadaki trendler, yeni meslekler hakkında fikir edinirsiniz.
- Yol haritası çizer, zamanı etkin biçimde kullanırsınız.
Kariyer danışmanlığı ise, bir mesleki titri edindikten sonra iş hayatına ya da lisans sonrası eğitime atılmak üzereyken uygulanan tercih danışmanlığının kapsamlı uygulamasıdır. Yukarıdaki edinimlerin yanı sıra karar verme stilleri üzerine daha derin incelemeler yapılır, daha gerçekçi ve somut hedef belirlemeniz desteklenir, iş yaşamındaki ya da eğitim alanındaki farklı seçenekler gözden geçirilir, iş başvurularında izlenecek yollar incelenir, gerekirse bu süreçte yaşayacağınız duygusal çalkantılara karşı baş etme becerileri geliştirmeniz sağlanır.